Cóntame un amigo que acaba de chegar de Nova York que nos círculos artísticos desa cidade a calquera que non teña conta en Twitter chámanlle ludista radical. O ludismo foi un movemento de principios do século XIX encabezado por artesáns ingleses que protestaban contra as novas máquinas (teares e máquinas de fiar) da Revolución industrial porque, segundo eles, substituirían os artesáns por traballadores menos cualificados que cobrarían salarios máis baixos. Ned Ludd, de aí o nome do movemento, simbolizou a protesta rompendo varios teares. Ludista é, pois, un opositor ás máquinas. Dito en termos actuais, un opositor aos ordenadores e aos teléfonos móbiles.
Non tiven ningunha dúbida de que ese amigo, farruco defensor das novas tecnoloxías, estábame chamando ludista radical. Non teño conta en ningunha rede social, e sempre receou da miña prevención (que non rexeite, pero el non admite matices) cara ás novas tecnoloxías. De feito, sempre desdeñei esa acusación, á que tan habituado estou, sobre todo cando me presentan como “un profesor de filosofía que non ten carné de conducir”, de tal forma que só cabe interpretalo como que ser profesor de filosofía implica necesariamente (imos de rariños) non ter carné de conducir. Hai poucas cousas que me irriten máis. Que á miña idade pensen que non teño carné de conducir por ter estudado a Platón, insulta tanto a intelixencia de Platón, como, o que é peor, a miña propia.
Conto iso para que saibades que estou habituado a ese tipo de acusacións. Pero ese día, a verdade, apetecíame aceptar que era un ludista radical. Sempre me molestou o ton soberbio de quen cre descubrir o Mediterráneo nunha cidade snob a máis non poder como Nova York. Para que me entendades: levan máis de un século considerando estar á última cousas como os piercings, as tatuaxes, as festas con drogas, os grafites, cando xa existían na Idade de Pedra. E eses días aínda estaba máis sensible. Acababa de ler unha novela de Siri Huvsdet que fala dos círculos artísticos desa cidade (Esa pústula ambulante, adiñeirada e endogámica, chámalles), e parecíame un afago que uns tipos así me considerasen un ludista radical. Ata recordei algo que fixera esa mesma mañá. Tiña que calcular as notas dos exames dos alumnos con regras de 3 (por exemplo, 55 acertos por 10 dividido entre 75, o número total de preguntas) e, a pesar de que tiña calculadora no móbil, preferín facelo con bolígrafo e folio. Gústame practicar de vez en cando algún anacronismo. Pero non porque estea en contra das calculadoras, nin dos coches, nin de ningún tipo de máquina, senón porque de vez en cando prefiro facer as cousas como as fixen toda a vida. Máis que un rexeite do futuro, é unha reivindicación do pasado. Incluso na forma de escribir, con todas as indubidables vantaxes que ofrece un procesador de textos, a parte máis importante, as correccións, fágoa a man.
E xa non vos digo como dou clase. Algúns compañeiros dinme que parece mentira que siga ensinando como Sócrates (voz, concepto e diálogo), que viviu hai máis de vinte e cinco séculos. Dinmo como unha crítica, pero eu tómoo como un afago. O método educativo de Sócrates tamén foi na súa época unha nova tecnoloxía, pero tivo a desgraza de non trunfar máis que en círculos moi reducidos pois é realmente interactivo: require un diálogo a nivel intelectual moi esixente entre mestre e alumno, unha interactividade que nada ten que ver coa dos ordenadores actuais, meramente visual, e que só esixe pulsar un rato ou unha tecla na práctica real da maioría dos usuarios. Que me veñan a min con novas tecnoloxías educativas, dáme a risa. Ningunha nova tecnoloxía educativa funcionará se antes non dominamos a primeira nova tecnoloxía educativa que existiu, o diálogo socrático. Así como non é posible aprender a bailar se antes non aprendemos a andar, tampouco o é aprender a usar ben un ordenador se antes non aprendemos a manexar mental e dialecticamente os conceptos. Mentres tanto, como di José Antonio Marina, un burro con ordenador seguirá sendo un burro.
Son, xa que logo, un ludista radical? Ao contrario. Eu non quero destruír ningún ordenador nin ningún teléfono móbil. Quero que os usuarios desas máquinas sexan respectuosos con elas. Así como me molesta que a actividade máis intelectual que os humanos facemos cun cerebro que custou millóns de anos de evolución construír, e que ten unha potencialidade inmensa, sexa ver reality shows ou rexoubar, tamén me indigna que se use o ordenador só para insultar en mensaxes de 280 carácteres ou para ter conversas insulsas ou para colgar fotos ou vídeos graciosos. Son os usuarios das redes sociais os que son ludistas radicais, pois destrúen os ordenadores e os móbiles, non a golpes, como os ludistas do século XIX, senón coa tortura chinesa de darlles traballos (mobbing!) que están moi por debaixo da súa capacidade. Algún deses adictos a Instagram ou a Youtube se parou algunha vez a pensar como se pode sentir un teléfono móbil ou un ordenador de última xeración que só se usa para colgar ridículos selfies ou vídeos caseiros? Non se dan conta de que é tan humillante como se ao mellor cirurxián do mundo só lle mandasen pór puntos de sutura en pequenas feridas?
Non. A min ninguén me pode acusar de ser un ludista radical. Eu defendo a dignidade das máquinas, sobre todo as de última xeración, e por iso as uso, sabendo que, en moitos aspectos, estou por debaixo do seu nivel intelectual, en escasas e puntuais ocasións, pero sempre con moito respecto e unha profunda admiración.
X, Ricardo Losada
No hay comentarios:
Publicar un comentario